Yüzyıllardır babadan çocuğuna geçen bir çok meslek var. Berberlik, terzilik, marangoz, duvar ustası, kalaycılık, kuaförlük ve hatta cam üfleyiciliği gibi bir çok meslek babadan oğula, ustadan çırağa geçerek günümüze kadar geldi. Bazı meslekler okullarda eğitim almadan, sadece bir ustanın yanında çalışarak, usta-çırak öğretisi ile kazanılırdı ve yapılan mesleğe zanaat denilirdi. Sizler de küçükken anneniz veya babanız tarafından ders çalışmadığınızda “seni tamircinin yanına çırak vereceğim” gibi cümleler ile karşılaştınız mı? İşte, çıraklıktan başlayıp mesleği öğrenene alaylı denilmektedir ve bu meslekler günümüzde “alaylı mı mektepli mi?” tartışmasındaki alaylı meslekler yani diplomasız işler. Günümüzde bu mesleklerin meslek liseleri ve benzer okullarda eğitimi verilmeye başlansa ve “alaylı olma” artık pek görülmese de usta çırak ilişkisi hala devam etmekte.
BERBER
Erkeklerin vazgeçilmez duraklarından bir tanesi kuşkusuz berberler. Genelde kadınların saçları ile daha çok ilgili olduğu bilinse de, günümüz erkekleri de en az kadınlar kadar saçlarına özen göstermekte. Erkekler berbere saç ve sakallarını kestirmek ve şekillendirmek için sık sık gitmektedirler.
Bir berber işini sanki bir stilist gibi itina ile yapar. Müşterilerin yüzünü inceleyerek onlara uygun saç şekillerini seçer ve kişisel zevklerini de göz önünde bulundurarak müşterisine saç hakkında bilgi verir. Aynı zamanda bir saç doktoru olan berberler, saç bakımı da yapmaktadır. Son olarak işlemi bitiren berber, bir masör edasıyla müşterinin başına ve yüzüne masaj yaparak müşterisini rahatlatmakta ve memnun ayrılmasını sağlamaktadır.
KUAFÖRLÜK
Sizler de zaman zaman saçlarınızdan sıkıldığınızda koşar adımlar ile kuaförünüzün yolunu tuttuğunuz oluyor mu? Genelde kadınların kuaföre gitmelerinin nedeni dış görünüşlerine bir fark katmak, bir müdahalede bulunmak istemeleridir. Kuaför ortamında soru sormadan kimseden izin almadan uzun saçlarınızı kısacık kestirebilir hatta bir çılgınlık yapıp saçınızı değişik renklerde boyatabilirsiniz. Kaş almadan oje sürmeye kadar bir çok bakım yapıldığından kadınların kendilerini rahat hissedebileceği sınırlı sayıda alanlardan bir tanesi de kuaförüdür.
AYAKKABICI
Eskiden genellikle küçük semtlerde mahalle aralarında ayakkabıcı dükkanları vardı. Ayakkabısı yırtılan hemen bu dükkanlara koşar, ayakkabısı dikilir ve yeni gibi ayaklara giyilirdi. Zımparalı frezelerini ellerine alıp, ayakkabıların sağ ve sol ölçülerini alarak onları uygun kalıp hazırlayarak ayakkabı yapmaktaydılar. 1960’lı yılların sonundan itibaren Türkiye’de ayakkabıcılık imalatı fabrikasyona yönelince mahalle aralarındaki, küçük dükkanlarında ömrü çok fazla uzun sürmedi. Ölçüye uygun deri, yapay deri veya kumaştan astar yaparak nakış gibi kalıplara geçiren ayakkabı ustalarının yerine büyük fabrikalar aldı. Ayakkabı ustalarının çok büyük bir çoğunluğu şimdilerde yalnızca tamir, tadilat ve boya yapmakta.
DUVAR USTASI
Belki de günümüzde etkisini yitirmeyen nadir alaylı mesleklerden bir tanesidir duvar ustalığı. Eski zamanlarda evler yapılırken plan proje çizilmeden duvar ustasına yaptırılmaktaydı. Şimdilerde de planlı programlı şantiyelerde dahi duvar ustası çalışmakta. Bir duvarcı eline malasını, tuğla çekicini, gönyesini alır ve tek tek tuğlaları ve briketleri dizer. Harç sürülen yerleri mala ile düzeltir ve inşaat işlerinin ilerlemesi sırasında yapının dik ve yatay olarak düzgünlüğünü şokul ve gönye ile kontrol eder. Duvarcılar bedence sağlam ve güçlü, şekil yeteneğini görebilme becerisine sahip olmalıdırlar.
TERZİ
Eskinin terzileri şimdinin modacıları gibiydi. Giyim kuşam hususunda herkes maddi gücüne göre kumaş seçer terzilerin yolunu tutardı ve istedikleri modelleri terziye diktirirlerdi. Erkek terzileri genelde çarşı içinde bulunurken bayan terziler evlerinde çırak kızlarla çalışmayı tercih etmekteydi. Nitekim dünya’nın en eski mesleklerinden olan terzilik mesleği de seri üretime geçen hazır giyim sektörünün hızına yenik düştü. Varlıkları tamamen yok olmasa da sayıları oldukça azaldı. Artık çoğu, ayakkabıcılar gibi, tadilata odaklanmış durumda.
MARANGOZ
Marangozluk, önceleri ustanın yanında çırak olarak çalışmak suretiyle öğrenilirdi. Günümüzde de bu şekilde öğrenildiği gibi, ağaç işleri üzerine açılmış endüstri meslek liselerinde de öğretilmektedir. Bir zamanlar eşyalar şimdiki gibi fabrikalarda yapılmazdı ve mobilyacılardan alınmazdı. Her mobilya el emeği göz nuruydu, bir ustanın elinden çıkardı. Sipariş üzerine belirli bir sürede marangozlar ince ince sabırla evlerinizin her köşesini süsleyen mobilyaları yapmaktaydılar. Marangozlar hala mobilya yapmakta, gelişen teknoloji ile birlikte elektrikli makineler marangozlukta da kullanılmaya başlandı fakat yine de fabrikasyon mobilyanın fiyatlarıyla ve hızıyla baş etmek oldukça zor.
Daha önce bahsettiğimiz, geçerliliğini koruyacak diplomalı meslekler ile birlikte alaylı meslekler de toplumun işleyişi için oldukça önemli. Bu mesleklerin olmadığını, saçınızı kendinizin kestiğini, paçanızı yaptıracak bir terzi bulamadığınızı, mutfak dolabınızın montajını kendinizin yaptığını hayal edebiliyor musunuz?
Yorum Ekle