YEREL SİPARİŞ AĞI İÇİN TIKLAYIN #EVDEKAL
Osmanlı’da İlk Matbaayı Kuran İbrahim Müteferrika Ve Basılan İlk Kitap Vankulu Lugatı Önceki Başarı ile Fırlatılan... Sonraki Yerinde Duramayan Fikirler...

Çoğunuz İbrahim Müteferrika ile ilgili okulda anlatılanları unutsanız bile; yıllar geçse de severek izlenen Hababam Sınıfı’nın  bilgi yarışması sahnesinde duymuşsunuzdur. Günümüzde dahi matbaa denilince akla Macar asıllı yayımcı, yazar ve çevirmen İbrahim Müteferrika gelir. Osmanlı Dönemi’ne matbaayı getiren ve ilk Türk matbaacısı olarak tarihe geçen İbrahim Müteferrika, matbaayı kurduğu dönemlerde bir çok kitabın da basılmasını sağlamıştır. Matbaada basılan ilk eser ise; Arapça-Türkçe sözlük olan Vankulu Lügatı’dır. Peki ilk Türk matbaacısı olarak tarihe adını yazdıran İbrahim Müteferrika kimdir?

ibrahim müteferrika

Kaynak: bidolubaskı  Yurt dışından getirilen Latin Alfabesi ve Makine

MACAR ASILLI İBRAHİM MÜTEFERRİKA

1674  Macaristan Kolojva şehrinde doğan İbrahim Müteferrika, 1692 yılında İkinci Viyana Kuşatması’ndan sonraki savaşlarda Osmanlılara esir düştü. Esir alınarak İstanbul’a getirilen Müteferrika İslam dinini seçerek Müslüman olmuştur. Kısa sürede Osmanlı Deveti’nin kanun ve yöntemlerini öğrenerek müteferrikalık yapmaya başlamış. “Müteferrika” sarayda padişahın ve vezirlerin işlerini ve emirlerine bakan, ilgili yerlerde duyuran ve yürüten kişi anlamına geliyor. İbrahim Müteferrika  Latince, Macarca, Arapça ve Farsça dillerini de bilmekteydi. Bu nedenle Osmanlı Devleti, hemen her konuda kendisinden yararlanmıştır.

 

ibrahim müteferrika

Kaynak: hakkındaoku

MATBAA ÇALIŞMALARI

Bilgili ve donanımlı olmasından dolayı 1715 yılında Avusturya’ya düzenlenen sefer sırasında, haberleşme konusunda devlete bir çok konuda hizmetleri olmuş. Hatta 1717’de Osmanlı Devleti’ne sığınan Doğu Macaristan’daki Macar Reisi Rakoczi (Rakoçi) nin yanında uzun süre görevde kaldı ve bu vazifesindeki gösterdiği başarı için Osmanlı Devleti adamlarının taktirini kazandı. Macaristan’daki görevi sırasında burada basım işlerini öğrendi. İstanbul’a gelince ilk işi matbaa kurmaktı. Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, matbaanın açılmasına ancak dini olmayan eserler basmak şartıyla izin verdi ve 16 Aralık 1727 yılında matbaa çalışmalarına başlandı. Matbaasına makineleri ve Latin alfabesi kalıplarını yurt dışından özel olarak getirtti. Çok sayıda dil bilmesinden dolayı başka devlet adamları ile müzakere heyetlerine katıldı.

 

İLK BASILAN KİTABI:  VANKULU LUGATI

İbrahim Müteferrika’ya asıl ününü kazandıran matbacılığıdır. Bu nedenle matbaasında 1729 yılında ilk basılan kitap, Osmanlı döneminde yaşamış fıkıh ve lügat alimi Vankulu Mehmet Efendi’nin el yazması eseri Vankulu Lügattır.  Matbaada basılan kitapların çoğu coğrafya, tarih ve askerlik ile ilgili konularda basım yaptığı biliniyor. İbrahim Müteferrika basılan kitapların çoğuna açıklamalar, notlar ve haritalar ekleyerek kitapları zenginleştirmiştir.

 

ibrahim müteferrika

Kaynak: 1.bp

İBRAHİM MÜTEFERRİKA’NIN ÖLÜMÜ

İbrahim Müteferrika, farklı lisan bilmesinden dolayı 1937’de Lehistan ile anlaşmayı yenilemek için görevlendirildi. Orşava Kalesinin teslimi için yapmış olduğu anlaşmaya başkanlık etmesi, İbrahim Müteferrikayı yormuş ve vazifesini İbrahim adında oğlu devralmıştır.1945 Yılında vefat eden İbrahim Müteferrika’nın mezar taşına Nevres tarafından beyitler yazılmıştır.

Kaynak: i2.wp

Kaynak: i2.wp

BASILAN İLK KİTAP VANKULU LÜGATI KORUNUYOR

Osmanlı’ya matbaayı getiren İbrahim Müteferrika’nın ve matbaasında basılan ilk kitap Vankulu Lügat, 289 yıldır Balıkesir’de Mutasarrıf Ömer Ali Bey Yazma Eser Kütüphanesi’nde titizlikle korunuyor. Matbaada ilk basılan eser niteliği taşıyan Vankulu Lügat özel olarak kozmik olarak korunuyor. Korunan odaya parmak iziyle sadece kütüphanenin Müdürü Şahin Gergin girebiliyor. Parmak izi, çift kilitli çelik kapı, sensör kamera ve özel yangın söndürme sistemi ile korunan odaya maske ve eldiven olmadan girilmiyor. İbrahim Müteferrika,  son nefesini verene kadar kurduğu matbaasında  toplamda 17 kitap basımı yapmıştır. Bu dönemlerde kendisinin yazıp ve bastığı 3 kitabı vardır.

 

Yorum Ekle

E-posta adresiniz 3. kişilerle paylaşılmayacaktır. Doldurulması zorunlu alanlar * ile işaretlenmiştir.